Kraków, 7 października  

            (P) Wczoraj t.j. 6 b.m. zaszedł w Rydze fakt niesłychanej doniosłości. Obydwie strony wojujące, w osobach przewodniczących delegacyi pokojowych Dąbskiego i Joffego, podpisały protokół stwierdzający zupełną zgodę w kwestyach zasadniczych, z tym dodatkiem, że obie strony obowiązują się podpisać preliminarya i rozejm do piątku, t.j. Do 8 b.m.

            Podpisanie tego protokółu sprowadza sprawę zawarcia rozejmu i preliminaryów do czysto technicznych formalności.

            Jak się jednak przedstawia ta techniczna strona?

            Otóż preliminarya pokojowe określają w zasadzie główne punkty mającego się zawrzeć pokoju. W historyi nowszych czasów n.p. znane są preliminarya pokojowe między Austryą, Francyą i Włochami zawarte w Villafranca d. 11 lipca 1859 r., które poprzedziły zawarcie pokoju z Zurychu, lub preliminarya w Wersalu dnia 26 lutego 1871 miedzy Francyą a Niemcami, po których nastąpił definitywny pokój we Frankfurcie n. M.

            Rozejm, czyli zawieszenie broni, jest to układ zawarty między stronami, mocą którego następuje przerwanie działań wojennych na pewien określony przeciąg czasu, albo aż do wypowiedzenia. Ogólne zawieszenie broni, t.j. obejmujące cały front, jest zwyczajnie zwiastunem pokoju.

            Zawarcie pokoju jest aktem uroczystym, w którym dwie lub więcej stron wojujących uważają wojnę za skończoną i kładą kres dalszym krokom nieprzyjacielskim, z tem, że żadna ze stron wojujących nie popada w zupełną zależność od drugiej.

            Traktat pokojowy kładzie definitywnie kres wojnie i pociąga za sobą podjęcie stosunków ekonomicznych-politycznych. Jak z powyższego widać, stoimy w przededniu podpisania rozejmu i preliminaryków, które dają pewne gwarancye, że pokój zostanie zawarty. W każdym razie ustanie dalszy rozlew krwi.

            Nasuwa się teraz pytanie, co skłoniło Rosyę sowiecką do poczynienia tak daleko idących ustępstw. Otóż istnieją trzy główne przyczyny:

1.      Niekorzystne położenie strategiczne na froncie i groźba dalszego marszu zwycięskiej armii polskiej;

2.      wobec rozstroju transportu, wewnętrznych zaburzeń i wyczerpania kraju, jasna niemożliwość przetrzymania kampanii zimowej;

3.      sukcesy gen. Wrangla, grożące istnieniu władzy sowietów.

            Jakkolwiek byłyby plany rządu sowieckiego byłyby plany rządu sowieckiego na przyszłość, to jednak faktem niezbitym jest to, że przed Polską otwiera się epoka pracy twórczej i pokojowej.

            Nie należy jednak zaniedbywać ostrożności i zdaje się, że jeszcze długi czas będziemy musieli stać z bronią u nogi na naszej wschodniej granicy.

            Po latach walk, zmagań się i chaosu na ziemiach polskich nastanie wreszcie pokój słuszny i sprawiedliwy, jak słuszną i sprawiedliwą była nasza sprawa.

            Pokój zawiera Polska zwycięska, która dotąd była przedmurzem chrześcijaństwa, a dziś nadto jest przedmurzem kultury.

Ilustrowany Kuryer Codzienny, 8 października 1920 r.